Publicaties

Vijftien jaar Onderneming & Kunst – Art that moves

Onderneming & Kunst vierde in 2003 haar vijftienjarig bestaan. Dit jubileumboek geeft een overzicht van de belangrijkste projecten van het bureau uit de eerste vijftien jaar.

In 2003 is het Amsterdamse bedrijf al uitgegroeid tot een internationaal opererend kunstadviesbureau met een breed scala aan activiteiten, waaronder succesvolle tenstoonstellingen in binnen- en buitenland en de samenstelling van verscheidene kunstcollecties binnen de cruise-industrie.

Onderneming & Kunst bestaat inmiddels 35 jaar. Ook in de afgelopen 20 jaar heeft ons bureau zeer uiteenlopende projecten uitgevoerd en samengewerkt met verschillende opdrachtgevers en kunstenaars. Nog altijd is onze leidraad daarbij om bij opdrachtgevers en toeschouwers enthousiasme op te wekken voor kunst en hun eigen creativiteit te stimuleren.

Vakmanschap is Meesterschap – 4 eeuwen Grolsch

De expositie ‘Vakmanschap is meesterschap – 4 eeuwen Grolsch’ bracht in 2005 de geschiedenis tot leven van één van de oudste en meest succesvolle brouwerijen van Nederland. De boeiende geschiedenis van Grolsch bier staat niet op zich, maar bestaat binnen een duizenden jaren oude traditie van bierbrouwen.

De geschiedenis van het bierbrouwen en de bijzondere plaats die de Grolsch bierbrouwerij daarin inneemt, vormen het onderwerp van deze publicatie.

De kunst van cruiseferries – Pride of Hull

Deze catalogus toont de kunstcollectie aan boord van de Pride of Hull. Kunstenaars uit Nederland en het Verenigd Koninkrijk kregen voor deze collectie opdracht speciale kunstwerken te creëren. In elke cabine is een origineel grafisch kunstwerk te zien, van onder anderen Jan Cremer, Martin van Vreden en Willie Rodger. Ruim twintig kunstenaars, onder wie Hugo Kaagman, Barbara Broekman en Jan Hendrix, kregen de opdracht om voor de openbare ruimtes een speciaal werk te maken.

Met een lengte van 215 meter behoort de Pride of Hull, net als haar zusterschip de Pride of Rotterdam, tot de grootste veerboten in Europa. Beide cruiseferres zijn in 2001 door Onderneming & Kunst geheel van kunstwerken voorzien. Een extra dimensie ontleent de collectie aan het feit dat kunstenaars uit beide landen waartussen de Cruiseferries varen, de gelegenheid kregen hun talenten te tonen.

De kunst van cruiseferries – Pride of Rotterdam

Deze catalogus toont de kunstcollectie aan boord van de Pride of Rotterdam. Kunstenaars uit Nederland en het Verenigd Koninkrijk kregen voor deze collectie opdracht speciale kunstwerken te creëren. In elke cabine is een origineel grafisch kunstwerk te zien, van onder anderen Susie Perring en Ondine de Kroon. Ruim twintig kunstenaars, onder wie Ton Dubbeldam, Arjan van Arendonk en Jacobien de Rooij, kregen de opdracht om voor de openbare ruimtes een speciaal werk te maken.

Met een lengte van 215 meter behoort de Pride of Rotterdam, net als haar zusterschip de Pride of Hull, tot de grootste veerboten in Europa. Beide cruiseferres zijn in 2001 door Onderneming & Kunst geheel van kunstwerken voorzien. Een extra dimensie ontleent de collectie aan het feit dat kunstenaars uit beide landen waartussen de Cruiseferries varen, de gelegenheid kregen hun talenten te tonen.

Forbo – The art of making a Linoleum Art Print

In opdracht van Forbo Krommenie stelde Onderneming & Kunst een handleiding samen voor het vervaardigen van linoleumsnedes. Het boekje behandelt drie verschillende methodes: linoleum snijden in één kleur, meerkleurig linoleum snijden met meer blokken en de reductiemethode.

The Integrated Art Collection – De toekomstige rol van de kunstcollectie in het communicatie beleid

Ter gelegenheid van haar 10-jarig bestaan organiseerde Onderneming & Kunst in 1997 in samenwerking met de ING Groep en Noordman Organisatie-adviesburo een symposium in het hoofdkantoor van de ING Bank in Amsterdam Zuid-Oost. ‘The Integrated Art Collection’ betreft een verslag van het gelijknamige symposium.

Tijdens het symposium, getiteld ‘The Integrated Art Collection; De toekomstige rol van de kunstcollectie in het communicatie beleid’, spraken enkele conservatoren over de rol die de kunstcollectie kon spelen in de corporate communicatie.

Bedrijven gingen hier destijds verschillend mee om, zo bleek. Terwijl de collecties van ING Bank en de Engelse NatWest bank regelmatig werden ingezet door de communicatie-afdeling, was de collectie van de Franse Fondation Cartier volstrekt autonoom, in die zin dat zij alleen de naam van het bedrijf uitdroeg.

Kunst & Cultuur – ook in ons huis aan de muur

Het Fonds Zomerpostzegels in Bunnik gaf in 1995 de derde serie Ouderenpostzegels uit. Om verzorgings- en verpleeghuizen te enthousiasmeren voor deelname aan verkoop van de zegels, is Onderneming & Kunst gevraagd een grafiekmap samen te stellen die cadeau werd gedaan aan de deelnemende instellingen.

In nauw overleg met het Fonds is een selectie gemaakt van twaalf Nederlandse kunstenaars die gevraagd werden een stuk grafiek voor deze map te vervaardigen in een oplage van 250, op het thema van de zomerzegels van 1995: ‘Ouderen en Mobiliteit’.

De twaalf kunstenaars die aan de map meewerkten en in deze publicatie worden besproken zijn: Yolande Brouwers, Dominique Chan, Marinus Fuit, Harrie Gerritz, Herman Gordijn, Diana van Hal, Jeroen Henneman, John Lie a Fo, Paul Lussanet, Jan Roëde, Kees Salentijn en Anton Vrede.

The Spirit of India

In 1993 vond de landenactie ‘The Spirit of India’ plaats. Onderneming & Kunst begeleidde tijdens The Spirit of India de schilders Bhupen Khakhar en Atul Dodiya en beeldhouwer Sudarshan Shetty, toen zij in Nederland ieder twee litho’s bij Steendrukkerij Amsterdam vervaardigden.

Als vertegenwoordigers van de hedendaagse kunst uit India had de Bijenkorf drie Indiase kunstenaars Atut Dodiya, Bhupen Khakhar en Sudarsan Shetty uitgenodigd ieder twee litho’s te maken en die exclusief voor de Bijenkorf in een oplage van honderd exemplaren ter beschikking te stellen. De kleurrijke litho’s, die in galeries in Amsterdam, Den Haag en Rotterdam werden geëxposeerd, werden in de Bijenkorf aan vaste klanten te koop aangeboden.

Een beeld voor de bank

In opdracht van de Rabobank stelde Onderneming & Kunst de publicatie ‘Een beeld voor de bank’ samen, waarin het ontstaansproces van de beeldengroep ‘Kijken, Denken, Doen’ van Eric Claus uitvoerig wordt beschreven.

Ter gelegenheid van de verhuizing rond 1990 van het hoofdkantoor van de Rabobank van de St.-Jacobsstraat naar de Croeselaan, vroeg de Kunstcommissie van de Rabobank aan Eric Claus een beeld te vervaardigen dat bij de hoofdingang zou worden geplaatst.

Claus vervaardigde de beeldengroep ‘Kijken, Denken, Doen’: drie paardenhoofden, rustend op gestileerde paardenlichamen. De drie paardenhoofden verbeelden het kijken, denken en handelen van de organisatie. De beeldengroep is vervaardigd uit 120 bronzen delen en staat op een terras voor de ingang van het hoofdkantoor van de Rabobank.

Van Kandinsky tot Corneille – Linoleum in de kunst van de twintigste eeuw

Forbo Krommenie bestaat in 1999 honderd jaar en viert dit met een door Onderneming & Kunst verzorgde expositie in het Cobra Museum en een bijbehorende catalogus. ‘Van Kandinsky tot Corneille – Linoleum in de kunst van de twintigste eeuw’ is gewijd aan een relatief jonge grafische techniek: de linoleumdruk.

Voor de expositie werden ruim 180 linoleumdrukken en -objecten bijeengebracht die de geschiedenis van dit medium vanaf de eerste experimenten door de Duitse Expressionisten tot aan de meest recente ontwikkelingen in beeld brengen. Het publiek kreeg linoleumsneden te zien van onder anderen Kandinsky, Matisse, Picasso, Escher, Corneille, Baselitz; Kara Walker, Joris Geurts en Klaas Gubbels.

Bugatti – Auto’s, meubels en beelden van de familie Bugatti

‘Bugatti – Auto’s, meubels en beelden van de familie Bugatti’ werd gepubliceerd ter begeleiding van de gelijknamige tentoonstelling in 1998 en vertelt het verhaal van vier wereldberoemde familieleden.

De van oorsprong Italiaanse familie Bugatti geniet wereldwijd faam vanwege de gelijknamige automobielen die werden ontworpen en gebouwd door Ettore en zijn zoon Jean Bugatti. Maar ook Ettores vader Carlo en zijn jongere broer Rembrandt hebben bijgedragen aan de roem van de familie. De veelzijdige Carlo was meubelontwerpen en zilversmid, Rembrandt werd een legende in de dierenbeeldhouwkunst. De levens van de vier Bugatti’s beslaan samen bijna honderd jaar, van halverwege de 19e tot het midden van de 20e eeuw.

De automobielen, meubels en beelden van de familie Bugatti waren tijdens deze tentoonstelling voor het eerst in Nederland te zien. De uiteenlopende scheppingen werden getoond in De Beurs van Berlage, Amsterdam.

Patrons of Art – Meetings and Dialogues

Deze catalogus, getiteld ‘Patrons of Art – Meetings and Dialogues’, concentreert zich op de hoogtepunten uit enkele Nederlandse en Russische bedrijfscollecties.

De gelijknamige tentoonstelling werd georganiseerd in samenwerking met de Maecenas Society, in het kader van de Peter de Grote Manifestatie. Van Nederlandse zijde was werk te zien uit de collecties van ING Groep, Nederlandse Gasunie en Shell Nederland. Aan Russische zijde namen Stolichny Bank of Savings, LUKoil, Crosna Bank and European Trade Bank deel.

Modern Art from Russia and the Netherlands

De expositie ‘Modern Art from Russia and the Netherlands’ werd georganiseerd door Onderneming & Kunst in het kader van de Peter de Grote Manifestatie, op verzoek van het Nederlandse Ministerie van Buitenlandse Zaken en in samenwerking met het Nederlandse consulaat in St. Petersburg en de ambassade in Moskou.

Een Russische en een Nederlandse bank tonen gezamenlijk een deel van hun collectie contemporaine kunstwerken in de Manege in St. Petersburg. Deze bijbehorende catalogus bespreekt enkele hoogtepunten uit de collecties.

NetherArt: A Dutch Response to the Nineties

De reizende tentoonstelling ‘NetherArt’ toonde het werk van tien jonge Nederlandse kunstenaars die populair waren in de jaren negentig. Hun werk wordt in deze catalogus besproken, samen met informatie over elke kunstenaar.

Een van de meest opvallende kenmerken van de expressionistische schilderkunst die begin jaren tachtig ontstond, was de belangrijke positie die ze aan de figuratie gaf, ook al was dat meestal op een karikaturale of eerder abstracte manier. Maar het neo-expressionisme verloor al snel zijn aantrekkingskracht voor enkele jonge kunstenaars in Nederland.

In realistisch geschilderde maar vervreemdende beelden gaven deze jonge kunstenaars hun mening over actuele vragen, zoals de relatie tussen hoge en lage cultuur en tussen de kunst van vroeger en nu.

De kunstenaars reflecteerden op de rijke traditie van Europese kunst, waarbij zij oude beelden en concepten nieuwe impulsen gaven. De humor en de ironische distantie die hiermee vaak gepaard gaan, onthult een verfrissende kijk op kunst, waarin geen enkel dogma intact blijft.

In ‘NetherArt: A Dutch Response to the Nineties’ worden enkele werken van onder anderen Siert Dallinga, Hewald Jongenelis, Hugo Kaagman en Rob Scholte belicht.

Kunst werkt / Art works

Deze catalogus, getiteld ‘Kunst werkt’, toont een keuze uit de Peter Stuyvesant Collectie tussen 1960 en 1990. Aan de start van een serie tentoonstellingen in Spanje, werd in 1991 het ‘werkcomité Kunst werkt’ aangesteld. De Peter Stuyvesant Stichting had op dat moment circa 900 internationale moderne kunstwerken verworven ter plaatsing in kantoren en fabrieken.

Wijlen directeur Alexander Orlow van de voormalige Turmac sigarettenfabriek begon in 1960 met het opbouwen van een kunstcollectie die uitgroeide tot de Peter Stuyvesant Collectie. Orlow had de bedoeling het monotone karakter in de fabriekshallen in zowel de Nederlandse als de buitenlandse vestigingen te doorbreken en de werklust van de werknemers te stimuleren. 

Vanaf 2007 werd de Collectie in drie veilingen verkocht. De Peter Stuyvesant Collectie is de grootste verzameling van naoorlogse en hedendaagse kunst die ooit is geveild – de complete verzameling bestond uit 1500 werken. Het is tevens de eerste bedrijfscollectie die in Nederland werd samengesteld. In 2012 werden de laatste 700 werken uit Nederlands oudste bedrijfscollectie geveild.

Mijne Heren, portretten uit het Nederlandse bedrijfsleven

De tentoonstelling ‘Mijne Heren, portretten uit het Nederlandse bedrijfsleven van de achttiende eeuw tot heden’ toonde vele portretten van ondernemers en directeuren. Deze bijbehorende catalogus bevat artikelen over de algemene geschiedenis van het portret en besteedt aandacht aan het directieportret in het bijzonder.

Tot de Tweede Wereldoorlog werd een kunstenaar meestal maar voor één doel door een bedrijf ingeschakeld en dat was voor het maken van een portret van de (scheidende) directeur of voorzitter van de Raad van Bestuur. Het portret kreeg een plaats in de vergaderruimte en kon doorgaans slechts door een klein aantal ogen worden bewonderd.

De expositie in Slot Zeist bracht 70 portretten voor eenmaal bijeen voor een groter publiek. In deze publicatie kan de geïnteresseerde lezer zich verdiepen in de achtergronden van het portretgenre en van het directieportret in het bijzonder.

Kunst bij de Rabobank

In 1994 vraagt Rabobank Nederland Onderneming & Kunst te assisteren bij een bijzondere kunsttoepassing in een nieuw inrichtingsconcept. Acht kunstenaars gingen daarop de uitdaging aan om een werk te ontwerpen dat zich leende voor repetitie in een lange strook op een muur met variërende lengte.

Er werd gekozen voor kunstenaars die kleurig, kwalitatief uitstekend werk maakten om de typische kenmerken van de organisatie te ondersteunen. De eigen identiteit van de bank werd tevens benadrukt omdat de kunstwerken speciaal voor de Rabobank zijn gemaakt.

Ineke Calis, Bert Loerakker, Piet Warffemius, Arty Grimm, Hugo Kaagman en Kees Salentijn vervaardigden een langwerpig stuk grafiek; Rob de Ron en Winfried Evers leverden een fotografische oplossing. Hun werk is opgenomen in deze catalogus.

Modern Art travels East-West

De catalogus ‘Modern Art travels East-West’ toont een uitgebreide selectie van werken die te zijn waren tijdens de gelijknamige tentoonstelling die in 1990 te zien was in Rotterdam, Singapore en Jakarta.

1990 was een belangrijk jaar voor zowel Singapore als de stad Rotterdam. Terwijl de Republiek Singapore haar 25e jaar van onafhankelijkheid viert, herdenkt de stad Rotterdam haar 650e verjaardag. Een andere band tussen de twee steden is het feit dat hun havens tot de grootste ter wereld behoren.

Elf Nederlandse en zeven Singaporese bedrijven gaven toestemming om werken uit hun bedrijfscollecties uit te lenen of maakten de tentoonstelling ‘Modern Art’ compleet met werken uit particuliere en openbare collecties. Het resultaat was een tentoonstelling waarin meer dan 100 Singaporese en 100 Nederlandse kunstwerken te zien en te vergelijken waren.

KunstZaken – 23 bedrijfscollecties in woord en beeld

Onderneming & Kunst, toen nog een stichting, maakte in 1988 een zeer succesvolle start met de expositie “KunstZaken”; een unieke verzameling van ruim 300 kunstwerken uit verschillende bedrijfscollecties. Om een overzichtelijk beeld te schetsen van het kunstbezit van Nederlandse bedrijven, zijn in dit boek de collecties van 23 bedrijven afzonderlijk gepresenteerd.

De deelnemende bedrijven, waaronder NMB Bank, Rabobank en AEGON, lichten in dit boek de geschiedenis van de kunstcolletie toe. De redactie heeft daarnaast ieder kunstwerk van een kort bijschrift voorzien. Aan de Haagse kunstenaar Kees van Bohemen is, zowel op de tentoonstelling als in het boek, speciale aandacht besteed.

Wegwijzer in Kunstadvies

In 1994 verschijnt de derde editie van de ‘Wegwijzer in Kunstadvies’: de gids die bedrijfsleven en beeldende kunst nader tot elkaar brengt. De wegwijzer bood een overzicht van bureaus die gespecialiseerd zijn in het adviseren en assisteren van het bedrijfsleven op het gebied van de beeldende kunst. De gids was met name bedoeld voor diegenen die destijds te maken hadden met de besluitvorming over beeldende kunst bij het bedrijfsleven en op zoek waren naar een kunstadviesbureau in Nederland of België.

Bedrijven verzamelen – 25 kunstcollecties

Het boek ‘Bedrijven verzamelen’ verschijnt precies 12,5 jaar na de tentoonstelling KunstZaken – de eerste tentoonstelling van Onderneming & Kunst in 1988. In de Beurs van Berlage in Amsterdam toonden toen 23 bedrijven kunst uit hun collectie.

In het kader van haar jarenlange samenwerking met het kunstverzamelende bedrijfsleven, neemt Onderneming & Kunst in 2001 het initiatief om een publicatie te wijden aan de vijfentwintig belangrijkste kunstcollecties van bedrijven en ziekenhuizen in Nederland.

‘Bedrijven verzamelen’ vestigt nogmaals de aandacht op de kunstschatten die in de loop der jaren door bedrijven met liefde voor de kunst zijn samengebracht. Het boek toont werken van 147 Nederlandse en buitenlandse kunstenaars. Elk bedrijf beschrijft in een begeleidende tekst het eigen kunstbeleid.